Ik wandel rond en hoor ‘Just like fire’ van Pink (2016) in mijn oortjes. Mijn hoofd droomt weg naar iets wat op mijn bucket-list staat. Mijn spetterend opkomen, waarbij dit liedje kei hard uit de speakers knalt. Zoals je dat ziet bij de opkomst van bijvoorbeeld darters. Nu is het logischer als het de opkomst voor een praatje op een congres ofzo is bij mij. Maar dat maakt het in mijn hoofd niet minder spectaculair. Ik weet zeker dat ik daarna kan knallen van de heerlijke positieve energie die mijn lichaam via mijn zenuwstelsel is binnen gedrongen.
Als ik begin over de polyvagaaltheorie kijken collega’s me vaak aan met een blik van ‘wat?’ terwijl het simpelweg de naam van het bedrijf is dat de beveiliging in je lijf regelt. Dat bedrijf heeft in je ruggenmerg een vijftal zenuwenbanen gelegd die gezamenlijk je omgeving en je lijf scannen op tekenen van veiligheid of onveiligheid. Eén van die zenuwbanen loopt vanuit je hoofd naar je lijf en de andere vier gaan in de tegengestelde richting vanuit je lijf naar je hoofd. Indien nodig, zorgt het bedrijf vervolgens dat je lichaam zich klaar maakt om te vechten, vluchten of in het heftigste geval te bevriezen (1, 2, 3). Het fight-flight-freeze principe kennen de meeste behandelaren wel, alleen niet iedereen kent de handleiding die in behandeling zo zinvol kan zijn, denk ik.
Die beveiliging in je lijf laten zich namelijk (relatief) makkelijk beïnvloeden als je de handleiding goed leest. Spel en muziek bijvoorbeeld beïnvloeden de beveiliging op een slimme wijze. Als je (onbewust) in de fase vechten/vluchten komt, dan zorgt je zenuwstelsel ervoor dat er energie vrij komt in je lijf, voorbereidend om te vluchten, of in de aanval te gaan (2, 3). Bij dieren en kinderen zie je dat in het groot gebeuren. Wij, grote mensen, zijn erop getraind om deze verschillen, slechts minimaal zichtbaar te maken voor onze ‘tegenstander’. Hoe zichtbaarder je aanvallende houding is, hoe meer kans je hebt dat de ander in de aanval gaat. Hierdoor zorg je dat de vrijgekomen energie vooral in je lijf opgesloten blijft. Dit is voelbaar als onrust, spierspanning, hartkloppingen, een versnelde ademhaling of razende gedachtegangen. Je blijft langer in deze modus hangen, zeker als je veel onveiligheid hebt ervaren in je leven. Die energie in je lijf moet er eigenlijk uit en met muziek en spel kun je dat op een positieve manier doen. Schokken van het lachen om een geïmproviseerde karikatuur van je angsten bijvoorbeeld, is een heerlijke rustgevende beweging voor je zenuwstelsel, waardoor de beveiliging het signaal ‘veilig’ snel kan afgeven. De trillingen van uptempo muziek geven een impuls aan je lichaam om wat te bewegen of voluit te dansen, waardoor het teveel aan energie uit je lichaam stroomt. Door een rustige repeterend deuntje gecombineerd met een fijne zangstem ervaart je lijf een soort wiegbeweging die je zenuwstelsel op een andere wijze tot bedaren brengt. Ideaal om iemand aan het einde van een pittig behandelgesprek tot rust te brengen voordat hij naar huis gaat.
Andersom zorgen klanken van een opzwepend liedje zoals ‘just like fire’ dat je zenuwstelsel energie vrij geeft, je klaar makend om heerlijk te knallen (de positieve kant van de vecht/vlucht fase). Zo’n muziek is dus de ideale voorbereiding voor een wedstrijd, een toets, een presentatie, moeilijk gesprek, pitch, of praatje op een congres. Zo kan je de beveiliging beïnvloeden, flexibeler maken en meer naar je hand zetten en dat voelt soms heel lekker kan ik je vertellen.
Literatuurlijst:
- Porges, S.W. (2019). De polyvagaaltheorie; neurofysiologische basis van emoties, gehechtheid, communicatie en zelfregulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.
- Dana, D. (2019). De polyvagaaltheorie in therapie; het ritme van regulatie. Eeserveen: Uitgeverij Mens.
- Sunseri, J. (2019). De polyvagal podcast. Geraadpleegd via Spotify.
No responses yet